Merkez Bankası’nın, para politikalarını düzenleme ve değiştirme yetkisi bulunur. Bu sayede, ekonomik istikrarın korunması amaçlanırken, enflasyon, işsizlik, faiz, döviz kurları ile özel sektör fiyat politikaları, istihdam oranları ve verimlilik gelişmeleri de kontrol altında tutulmaktadır. Merkez Bankası’nın en önemli kontrol mekanizmaları arasında yer alan para politikaları, çeşitli araçlara sahiptir. Kur politikalarını belirlemek, tahvil ve bonolar ile likiditeyi düzenlemek, reeskont oranları ve karşılık ihtiyat oranlarını belirlemek, bu araçlara örnek olarak gösterilebilir. Bu yazımızda sizlere politika faizinden bahsedeceğiz.
Politika Faizi, bir hafta vadeli repo işlemleri için belirlenen faizdir. Merkez bankasının piyasadaki likit dengesini sağlamada kullandığı en etkili para politikası araçlarından olan repo faizi, merkez bankasının piyasadan alacağı ya da piyasaya sunacağı nakit için ödenecek artı parayı ifade eder. Eğer piyasalarda likit ihtiyacı artmışsa, bankalar ellerinde bulunan tahvil ve bonolar karşılığında merkez bankasından nakit talep ederek repo yapma yoluna giderler. Likit fazlası durumunda da tersi geçerlidir. Merkez Bankası’nın piyasaya vereceği ve piyasadan alacağı borç için ödeyeceği haftalık faizi, yine kendisi belirler. Bu faize politika faizi adı verilir.
Politika faizi; iktisadi faaliyetlerin tümü üzerinde etkisi olan önemli bir araçtır. Bankaların likidite durumlarının kontrolü sayesinde, sektörlerin kredi hacimleri ve dolayısıyla şirket ve şahısların refahı kontrol altında tutulabilir. Ayrıca politika faizi, fiyatlar genel seviyesi üzerinde de oldukça etkilidir.
Politika faizi, Para Politikası Kurulu tarafından yıl içerisinde ve genellikle aylık olarak yapılan toplantılarda belirlenir. Belirlenen faiz oranı, aynı gün içerisinde saat 14:00’te kamuoyu ile paylaşılır. Toplantı notları ve değerlendirmelerinin yer aldığı toplantı özeti ile ilgili genel paylaşım ise 5 iş günü içerisinde yapılmaktadır.
Politika Faizi Nasıl Belirlenir?
Politika faizi, parasal göstergeler ışığında Para Politikası Kurulu tarafından belirlenir. Faizin belirlenmesinde; istihdam durumu ve beklentileri, enflasyon beklentileri gibi projeksiyonların yanı sıra; toplam arz ve talep dengesi, kredi hacimleri, ücret düzey ve durumları, birim maliyet hesaplamaları, özel sektör davranışları da hesaba katılır. Ayrıca Para Politikası Durumu, olası dış etkileri de hesaplamalarına katarak ekonomik tahminlerden edindikleri sonuçları da politika faizi belirlemelerinde kullanırlar.