Katma değer vergisi, 1984 yılında oluşturulan ve 1 Ocak 1985 tarihi itibari ile yürürlüğe alınan 3065 sayılı Katma Değer Vergisi kanunu uyarınca alınmaya başlanan, dolaylı bir vergidir. Toplu gider vergilerinden farklı olarak; üretim anından itibaren, malın nihai tüketiciye ulaşana kadar geçirdiği her satış aşamasında, satış fiyatından hesaplanarak alınan yayılı bir gider vergisi türüdür. Burada temel olarak alınan matrah, ürüne, her satış aşamasında eklenen değer kadar olacaktır. Bu katma değer; hizmetin alış ve satış bedeli arasındaki fark olmaktadır. Bu durum, vergili tutarın vergilendirilmesinin önüne geçilmesini sağlamaktadır.
Katma değer vergisi, beyan esası ile ödenen vergiler arasında yer alır. Katma değer vergisi, mal ve hizmetin özelliğine göre %1, %8 ve %18 olarak hesaplanmaktadır. Bir malın ya da hizmetin, hangi katma değer vergisi dilimine tabi olacağı; kanunda açıkça belirtilmektedir. Genel olarak, zaruri ihtiyaçlar ve giderler için KDV oranı %1 iken, özel harcamalarda bu oran %8 ile %18 olarak değişebilmektedir.
%1 KDV Hesaplanan Ürün ve Hizmetler Nelerdir?
%1 KDV oranına sahip ürün ve hizmetler; katma değer vergisi kanununda açıkça düzenlenmiştir. Buna göre;
- Buğday, arpa, bulgur, mısır, çavdar, yulaf vb. gıdalarda KDV oranı %1 olarak alınmaktadır.
- Bu ürünlere ait tohumların alım satım işlemlerinde de KDV yine %1 olarak hesaplanır.
- Toptancı hallerinde gerçekleşen; taze sebze ve meyve satışlarında KDV %1 olarak hesaplanır.
- Dergi ve gazetelerin ve bu ürünlerin elektronik ortamda yapılan satışlarının KDV’si %1 olarak hesaplanır.
- Süt sağma, tohumlama, hasat ve harman makinaları ile; tarım ve hayvancılıkta kullanılan makine ve teçhizatlarına uygulanan KDV oranı %1 olacaktır.
- Kuruyemişlerin üretiminde KDV oranı %1dir.
- Cenaze işlemlerinde kullanılan KDV oranı da %1 olarak hesaplanır.
%8 KDV Hesaplanan Ürün ve Hizmetler Nelerdir?
- Kuruyemiş paketli satışlarında KDV oranı %8 olarak hesaplanacaktır.
- Genel olarak katma değer vergisi kanunu 2 sayılı listesinde ayrıntıları yer alan gıda maddeleri için %8 KDV oranı uygulanır.
- Her türlü kumaş ürünleri için oran %8 dir.
- Terlik, ayakkabı, çizme ve benzeri giyim ürünleri için hesaplanacak KDV oranı %8 olacaktır.
- Valiz, bavul, çanta ve benzeri ürünlerin KDV oranı da %8 dir.
- Halı ve dokuma ürünü olan diğer yer kaplamalarının KDV oranları %8 olacaktır.
- Sinema ve tiyatrı giriş biletleri ile ooera, bale ve müze giriş ücretleri için %8 KDV hesaplanır.
- Genel olarak dişçilikte kullanılan alçı, dişçi mumu, takma diş yapıştırıcılarında vergi oranı KDV için %8 olacaktır.
- Optikçilerde satışı yapılan göz sağlığı için numaralı olarak üretilen gözlük camlarında KDV oranı %8 olarak hesaplanmaktadır.
- Cerrahi amaçlı olarak; tıp ve veterinerlikte kullanılan cihazlar ile dişçilikte kullanılan alet ve cihazlar %8 KDV oranına tabidir.
- Numaralı kontak lenslerin KDV oranı da %8 olarak belirlenmiştir.
- Gazino, açık hava gazinosu, bar, dans salonları, birahane, taverna, birahane ve diskotekler hariç olmak üzere; tüm 3 yıldız ve üzeri otellerde bulunan yeme içme alanları ile, kamuya açık lokanta, çay bahçeleri, kafeterya, pastane ve kahvehanelerde her türlü yiyecek ve içecek satışı için hesaplanan KDV oranı %8 olacaktır. Bu KDV oranları alkollü içkileri kapsamamaktadır.
- Yaşlı bakım evleri ve bu evlerde verilen hizmetlere ilişkin hesaplanacak KDV oranı %8 olacaktır.
- Atık su hizmetlerinde KDV oranı %8 olarak belirlenmiştir.
%1 ve %8 KDV oranları için kanunda belirtilen listeler dışında kalan ve katma değer vergisine tabi olan tüm diğer mal ve hizmetler için KDV oranı ise %18 olarak hesaplanacaktır.
Katma değer vergisi, birçok ülkede uygulanan vergiler arasında yer alır. Ülke sınırları içerisinde yapılan her alışveriş işleminde, teslim alan kişinin teslim edene ödemekle yükümlü olduğu vergidir. Bu şekilde her aşamada ödenen vergi, mahsuplaştırılarak, son kullanıcıdan alınan esas vergi tutarı devletin kasasına girecektir. Kişi; vergiyi doğrudan vergi dairesine değil, satım işlemini yapan kişiye ödediğinden bu vergi dolaylı bir vergidir. Alım-satım işlemi esnasında alınan fiş ve faturadan, mal ya da hizmetin vergi oranı ve hesaplanan vergi tutarı takip edilebilir.